گزارش چهل‌ودوم (۱۳۹۹/۵/۸)

چهارشنبه هشتم مردادماه ۱۳۹۹، جلسه شورای نگهبان بود.

در این جلسه اولین مصوبات مجلس یازدهم یعنی «لایحه مالیات بر ارزش افزوده» و «لایحه موافقت‌نامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری هند به منظور اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و جلوگیری از فرار مالیاتی در مورد مالیات‌های بر درآمد به انضمام سند الحاقی (پروتکل)» در دستورکار بود که علی رغم اینکه هم صبح و هم بعدازظهر جلسه بود، فقط تا ماده ۱۲ لایحه مالیات بر ارزش افزوده مورد بررسی قرار گرفت و نوبت بررسی به موافقت‌نامه هم نرسید.

در این جلسه ابتدا با توجه به اینکه به نمایندگی از شورای نگهبان برای تبیین نظرات شورا در کمیسیون اقتصادی حاضر شده بودم، گزارشی از رفع ایراد کلی شورا در مصوبه جدید ارائه نمودم و سپس ضمن اشاره به برخی از نکاتی که در جلسه‌ای هم که با حضور مسوولان و کارشناسان سازمان مالیاتی و مرکز پژوهش‌های مجلس در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شده بود، وارد محتوای مصوبه برای بررسی آن شدیم.

یکی از ابهامات مهم مصوبه نسبت به ماده ۲ در خصوص معافیت مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بود. توضیح اینکه بر اساس قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، محدوده ویژه مناطق اقتصادی جزو قلمرو گمرکی ایران نیست؛ ازسویی نیز بر اساس ماده ۲، عرضه کالا و ارائه خدمات در ایران (قلمرو گمرکی) و واردات و صادرات آنها از لحاظ مالیات و عوارض مشمول مقررات این قانون است؛ لذا با توجه به اینکه در مصوبه، مناطق ویژه اقتصادی جزو موارد مستثنی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هم نیستند از نظر شورای نگهبان، مصوبه نسبت به وضعیت مالیات ارزش افزوده مناطق ویژه اقتصادی ابهام داشت.

در فصل سوم مصوبه نیز قانون‌گذار فهرستی از کالاها و خدمات را از پرداخت مالیات و عوارض معاف کرده بود. نکته‌ای که در بند «الف» ماده ۹ وجود داشت اینکه در مورد مواد خوراکی، این معافیت بدون تقیید به تایید نهاد‌های ذی‌صلاح ذکر گردیده است که این امر از نظر شورای نگهبان بر خلاف نظام اداری صحیح و مغایر بند ۱۰ اصل ۳ قانون اساسی شناخته شد. مساله مهم اینکه امروزه مالیات بجز اینکه هزینه اداره کشور است، ابزاری در دست دولت‌ها برای سیاست‌گذاری و ظرفیتی برای اعمال سیاست‌های دولت‌ها به نفع مردم محسوب می‌شود که با این ابزار می‌توان تشویق‌ها و منع‌هایی برای گرایش به تولید، مصرف و… فراهم آورد. از نظر شورای نگهبان، معافیت‌های مالیاتی در مورد مواد خوراکی باید با تایید نهاد‌های ذی‌صلاح باشد تا موارد مضر به سلامتی مردم از چنین معافیتی بهره‌مند نشوند.